روند رشد گیاهان ممکن است بسیار ساده و واضح به نظر برسد. گیاهان نیاز دارند آبیاری شوند، خاک آنها مقدار مشخصی مواد غذایی داشته باشد و همچنین باید در محیطی باشند که به مقدار کافی نور دریافت کنند. اما شاید شما از تاثیر فراوان نور بر رشد گیاهان مطلع نباشید.

در این متن به موضوع نحوه تاثیر گذاری نورها بر رشد گیاهان می پردازیم، به ویژگی های نورها می پردازیم و اینکه چگونه می توان از نورهای رنگی برای تسریع رشد گیاهان استفاده کرد.

نور قابل مشاهده چیست؟

یکی از مولفه های اصلی برای رشد گیاهان در کنار آب و اکسیژن، نور خورشید است. با دریافت نور، گیاه می تواند آنرا به مواد غذایی تبدیل نماید و از آن استفاده نماید. این فرآیند فتوستنز نام دارد. آب، اکسیژن و نور مثلث مقدس گیاهان را می سازند.

نور قابل مشاهده که ما قادر به درک و مشاهده آن هستیم مانند امواج رفتار می کند. به این ترتیب، ویژگی هایی که از خود بروز می دهد به طول موج آن بستگی دارد. به عنوان مثال یک منبع نوری با طول موج 650 نانومتر به صورت رنگ قرمز دیده می شود.

تحقیقات متعددی درباره نحوه تاثیر گذاری نورها بر رشد گیاهان صورت گرفته است.

به علت پیشرفت های اخیر در لامپ های LED، اکنون می توان از طول موج های مشخصی برای کنترل ویژگی ها فیزیکی گیاهان در طول عمرشان، استفاده کرد. این ویژگی های شامل ارتفاع، وزن، رنگ، بافت و همچنین ترکیب مواد شیمیایی گیاه می گردد.

در حین فرِآیند رشد گیاه، شما می توانید از لامپ های LED استفاده نمایید و با توجه به تمایل خود برخی از ویژگی های گیاه را تغییر دهید.

تاثیر نورهای رنگی مختلف بر روی گیاه

در سطرهای بعدی تاثیرات نورهای مختلف بررسی و تشریح خواهد شد. اما در ابتدا خلاصه ای از سطرهای بعد در اینجا ارائه شده اند:

فرابنفش: در معرض این نور قرار نگرفتن باعث رشد بهتر می شود.

بنفش: رنگ، طعم و عطر گیاهان را افزایش می دهد.

آبی: نرخ رشد گیاه را افزایش می دهد.

سبز: تولید کلروفیل را افزایش می دهد و باعث ظاهر زیباتر گیاه می گردد.

زرد: گیاه رشد کمتری نسبت به نورهای قرمز و آبی خواهد داشت.

قرمز: وقتی با نور آبی ترکیب می شود موجب افزایش برگ و محصول بیشتری تولید می کند، البته این مورد بستگی به گیاه دارد.

فروسرخ: سرعت تبدیل فیتوکروم را افزایش می دهد که این خواب شبانه گیاه را کاهش می دهد و در واقع باعث افزایش عملکرد گیاه می گردد.

فرابنفش  (200 تا 380 نانومتر)

قرار گرفتن در معرض نور فرابنفش برای طولانی مدت برای انسان خطرناک است. به طور مشابه قرار گرفتن طولانی مدت گیاهان در معرض این نور می تواند به آنها صدمه بزند.

تحقیقات نشان داده اند که قرار نگرفتن در معرض نور فرابنفش موجب افزایش رشد در گیاهان می گردد.

در ادامه متن قبل، در این متن به بررسی نورهای مرئی و تاثیر آنها بر رشد گیاهان می پردازیم.

بنفش (380 تا 450 نانومتر)

در مقابل تحقیقات نشان داده اند که نور بنفش موجب بهبود رنگ، طعم و بوی گیاهان می گردد. علاوه براین در چنین شرایطی آنتی اکسیدان های موجود در گیاه عملکرد مناسب تری دارند و می توانند از آسیب دیدن سلول های گیاه جلوگیری کنند.

آبی ( 450 تا 495 نانو متر)

نور آبی بیشترین تاثیر را در رشد گیاه دارد. تحقیقات متعددی نشان داده اند که قرار دادن گیاه در چنین نوری موجب افزایش کلروفیل در گیاه می گردد که این نیز موجب افزایش تولید انرژی در گیاه می گردد. همچنین این نور تنفس سلولی و هدر رفتن آب در گیاه را کنترل می کند.

نور آبی بر روی فتوسنتز نیز اثر می گذارد و قرار گرفتن در معرض این نور می تواند رشد و بلوغ گیاه را افزایش دهد. این فرآیند فوتومورفوژنز نامیده می شود.

سبز (495 تا 57 نانومتر)

تقزیبا اکثر گیاهانی که در اطراف خود مشاهده می کنیم سبز رنگ هستند. این نور سبز به این علت است که گیاهان اکثر طیف های نوری را جذب می کنند و تنها نور سبز را بازتاب می دهند. به همین علت ما آنها را به رنگ سبز می بینیم.

تحقیقات نشان داده اند که حتی میزان کم جذب نور سبز در گیاهان باعث بهبود تولید کلروفیل در آنها می گردد. این بهبود نیز موجب بهبود فرآیند فتوسنتز در گیاهان می گردد.

در کل، نور سبز تاثیر قابل ملاحظه ای بر روی روند رشد گیاه ندارد. این نور تنها می تواند باعث گردد گیاه شما ظاهر بهتری داشته باشد.

زرد (570 تا 590 نانومتر)

چون نور زرد تقریبا به سبز نزدیک است، تقریبا همان اثرات را بر روی گیاه دارد. یک تحقیق در ناسا نشان داده است که نور زرد تاثیری بر فتوسنتز ندارد زیرا توسط گیاه بازتاب داده می شود و اصلا جذب نمی شود.

علاوه بر این و بنابر تحقیقات انجام شده قرار دادن گیاه در معرض نور زرد موجب کاهش رشد آن می گردد.

قرمز (620 تا 720 نانومتر)

نور قرمز یکی دیگر از نورهای تاثیر گذار در رشد گیاه است. نور قرمز به تنهایی تاثیر چندانی بر روی گیاه ندارد اما زمانی که با نور آبی ترکیب می شود، نتایج قابل ملاحظه ای در میزان گلدهی گیاه دارد.

تحقیقاتی که بر روی این نور انجام شده است نشان داده اند که قرار دادن گیاه در معرض نور قرمز موجب افزایش تولید برگ در گیاه می گردد.

فروسرخ (720 تا 1000 نانومتر)

هر چند جذب این نور در گیاهان بسیار کم رخ می دهد اما می تواند تاثیر در جوانه زنی و گلدهی گیاه داشته باشد.

گیاهان یک سیستم تشخیص نور دارند که رشد گیاه را تنظیم می کند و این رشد وابسته به نوری است که در معرض آن قرار می گیرند. در این سیستم دو نوع پروتیین وجود دارد که یکی از آنها پروتیین غیرفعال (Pr) و دیگری پروتیین فعال (Pfr) است. زمانی که گیاهی نور قرمز دریافت می کند پروتیین های غیر فعال به فعال تبدیل می شوند و اگر گیاهی نور فروسرخ دریافت نماید عکس این عمل رخ می دهد.

پروتیین های فعال عامل مهمی در رشد گیاه هستند، اما این پروتیین ها به مرور و زمانی که گیاه در تاریکی قرار می گیرد به پروتیین های غیرفعال تبدیل می شوند. در پایان یک روز گلدهی گیاه و رشد رویشی گیاه به طور مستقیم با نسبت این پروتیین ها تحت تاثیر قرار می گیرد.

چه نوری برای گیاهان مناسب است؟

از بین همه نورهایی که بررسی شدند تاثیرگذارترین و مهم ترین آنها نورهای قرمز و آبی هستند. بنابراین توصیه می شود برای رشد بهینه گیاه 90 درصد نور آن قرمز و 10 در صد آن آبی باشد. افزودن نورهای دیگر ممکن است باعث تغییر بافت و یا ظاهر گیاه شما گردد و این چیزی است که بستگی به سلیقه شما دارد.